De Jenaplanopleiding liet me zien dat mijn manier van werken in de stamgroep niet helemaal past bij het jenaplanconcept. Het is belangrijk dat kinderen zelf keuzes maken en zelfstandig zijn. Er is een programma genaamd 'Vraag het de kinderen' (VHDK) op school, maar ik heb me daar nooit genoeg in verdiept. Daarnaast is de manier van werken grotendeels onduidelijk en daar wil ik nu verandering in brengen en duidelijkheid scheppen over wat VHDK eigenlijk is en hoe we er op school mee moeten werken.
Vanuit de theorie komt al snel naar voren dat zelfstandigheid niet iets vanzelfsprekend is. Er komen veel vaardigheden bij kijken. Daarnaast is de houding en de motivatie heel belangrijk. Zelfstandigheid is niet iets wat we zomaar mogen verwachten van kinderen. De pedagogische grondhouding van de stamgroepleider is hierbij essentieel. De manier waarop jij de kinderen benadert, in gesprek met ze gaat en duidelijke verwachtingen schept, is heel belangrijk in dit proces. Zelfstandigheid moet worden geleerd. VHDK is een middel om hier, samen met de stamgroep mee aan de slag te gaan. Het is een cyclus van vijf stappen die je samen met de stamgroep en het team doorloopt. In die tijd ben je als stamgroepleider veel aan het observeren, praten en stel je vragen. Het moet een proces worden waarbij kinderen zich gehoord en serieus genomen voelen. Op die manier raken ze alleen maar meer betrokken bij het proces.
Om beter te begrijpen wat VHDK is en hoe het er in de praktijk uitziet, heb ik met mijn stamgroep dit proces doorlopen. Dit heb ik in een verkorte variant gedaan. De stappen heb ik uitgevoerd in de groep en de bevindingen genoteerd in dit verslag. Het proces bestaat uit 5 stappen. Aangezien stap 5 herhalen is, heb ik stap 1 tot en met 4 in de groep uitgevoerd. Hieruit volgt een aanbeveling en een ‘Vraag het de kinderen voor dummies’ kaart. Deze kaart is bedoeld als korte uitleg en kan helpen om te zorgen om meer duidelijkheid te krijgen in het volgen van ‘Vraag het de kinderen’.
Het doorlopen van het proces met mijn stamgroep (zij het verkort) is een heel goede ervaring geweest voor mij en voor de groep. Ik heb meer inzicht gekregen in wat het betekent om VHDK te doorlopen. Daarnaast merk ik dat het in gesprek gaan met kinderen over hun eigen handelen en samen na te denken over oplossingen voor dingen waar ze tegenaan lopen, veel beter werkt dan een stamgroepleider die de regel voorschrijft en verwacht dat kinderen zich eraan houden. Door samen afspraken en oplossingen te bedenken wordt het voor kinderen betekenisvol en snappen ze ook beter waar de noodzaak vandaan komt. Het devies is echt: genezen is beter dan voorkomen! Laat kinderen fouten maken, maar help ze wel om in te zien hoe het ook anders kan.
Kortom, mijn aanbeveling aan school is dan ook om het traject ieder jaar op de planning te zetten, zoals beschreven staat in de theorie. Alleen op die manier wordt het levend in de school en zorg je ervoor dat het een cultuur wordt. Dit gun ik eigenlijk aan iedereen. Je werk als stamgroepleider wordt een stuk leuker, niet altijd de agent spelen, maar met elkaar bepalen hoe jullie het willen hebben.
Meer weten? Jenaplan is leren van en met elkaar: ga gerust via mail met de auteur in gesprek!