Je voelt zijn zachte, harige vacht. Hij neemt voorzichtig jouw hand in zijn warme, stevige klauw. Lieflijk en met een zekere zorg. Hij neemt je mee en je kan niet anders dan hem volgen.
Dat is wat Zebedeus met je doet, al in de eerste bladzijdes. Het is onmogelijk om hem niet in je hart te sluiten. Koos Meinderts’ meesterlijke vertelwijze zorgt dat je meereist in het hoofd en hart van Zebedeus. Je voelt een ongekende sympathie voor een wezen dat in onze wereld niet lijkt te kunnen spreken. Het is onvoorstelbaar dat woorden je in een mum van tijd anders doen geloven.
Zebedeus gaat op pad. Je voelt zijn twijfels, zijn drang om aan het welbekende, het vertrouwde vast te houden. Het verlaten van zijn knusse, vertrouwde huisje is een stap waarmee we allemaal grote moeite zouden kunnen hebben. Je begrijpt hem zo goed.
Wonderlijke wereldreis
Na een lange tussenpose van dertig jaar hoorden we vorig jaar opeens weer van Zebedeus de Beer. De allereerste keer, eind jaren tachtig, werd Zebedeus wakker en vond hij een rode draad vastgebonden aan zijn bed. Schrijver Koos Meinderts, die tot dan toe vooral realistische kinderboeken geschreven had, raakte bevangen door Zebedeus, die hij de rode draad liet volgen tot hij halverwege stuitte op berin Ada, die diezelfde draad aan haar bed gevonden had. Meinderts maakte er een omkeerboek van: Zebedeus begon zijn tocht aan de ene kant, Ada aan de andere. In het midden troffen ze een luchtballon die hen samen wegvoerde. Waarheen? Daar zijn we nooit achter gekomen. De schrijver ook niet.
Een humorvolle, filosofische twinkel is nooit ver weg, als Meinderts Zebedeus ten tonele voert. Zebedeus is dan ook bedachtzaam; de meer aanpakkerige Ada bleek een lastiger karakter. Zij keerde niet terug in ‘De wonderlijke wereldreis van Zebedeus’ uit 1993. In dit boek ging Zebedeus de Beer op zoek naar het einde van de wereld. Dat hij onderweg een gediplomeerd beeldhouwer tegenkwam die nog nooit een beeld gemaakt had, dat hij in het Rijk van Kwijt belandde en werd afgeschoten naar het Andere Einde van de Wereld, laat zien dat ook hier Zebedeus zijn lezers – denk vooral: middenbouwers – hand-in-klauw meenam op wijsgerige wereldverkenningen.
Dat tweede boek is, opgefrist en verbeterd, in april opnieuw uitgegeven dankzij het succes van een derde Zebedeusverhaal dat vorig jaar uitkwam, ‘Zebedeus en het ganzenbord van Wisse’ (2023), waarin Koos Meinderts zijn beer opnieuw aanspoort de wereld in te trekken. Dit keer door een spel.
Wie is die Wisse?
Het ganzenbordspel, dus. Gekregen van iemand met de naam Wisse. Wanneer Zebedeus het spel opgestuurd krijgt, weet hij niet goed wat hiervan de bedoeling is. In eerste instantie reageert hij dan ook wat gelaten, maar als Zilver de gans voor zijn deur verschijnt begrijpt Zebedeus dat er een verband is. Zilver nodigt hem uit om mee te gaan. Waarheen kan hij niet zeggen. Ondanks al zijn twijfels besluit Zebedeus de uitnodiging aan te nemen en verlaat huis en haard. Als dit de weg is die bewandeld moet worden, dan zij het zo.
Zebedeus raakt in gebeurtenissen verzeild die meer vragen oproepen dan ze antwoorden geven. Hij ontmoet nieuwe personen en betreedt onbekende gebieden. En naarmate de reis vordert, groeit Zebedeus persoonlijkheid. Je mag getuige zijn van zijn gedachten en ontdekt samen gevoelens die hij nooit eerder heeft opgemerkt. Het voelt intiem hoe je als lezer getuige bent van Zebedeus’ ontwikkeling. Samen vernieuwing omarmen, iets dat hij zelf misschien nooit voor mogelijk had gehouden.
De reis is bijzonder mooi, moedig en verrassend. Maar het is ook een moeilijke en soms confronterende tocht. Een reis vol vragen die enkel door Zebedeus zelf kunnen worden beantwoord. Ondanks de diversiteit aan emoties, ontdekt Zebedeus het daadwerkelijke doel zijn reis. Hij heeft durven volgen en voelen. Hij is een filosoof, deze Zebedeus. Ja, hij twijfelt over veel, maar wat hij wel weet is dat hij de wereld wil zien en dat hij ertoe doet. Een prachtig, hoopvol inzicht.
Blijf ‘m volgen, de rode draad
‘Zebedeus en het ganzenbord van Wisse’ is een juweeltje, ook door de illustraties van Annette Fienieg – kijk naar de trefzekere twijfelsnuit en die zwarte kraalogen! Koos Meinderts tovert met woorden en gedachten en zorgt dat je meer leest dan er geschreven staat. Dat maakt het verhaal uitermate geschikt om voor te lezen en samen te bespreken. Er zit ontzettend veel wijsheid en filosofie in verpakt. (Jenaplan)thema’s als ondernemen, accepteren en ondergaan. Het leven bewandelen en durven loslaten. Dit prachtige boek kan ontzettend mooie gespreksonderwerpen opleveren.
Wie het bordspel Levensweg nog kent en zich wel een heeft afgevraagd ‘bepaalt hier nu een dobbelsteen de route van mijn toekomstige levenspad?’, begrijpt hoe de mijmeringen van de bedachtzame beer werken. “Ik wens je een goede hand met gooien” was Wisses aansporing waarmee de reis begon.
Je kunt stellen dat Meinderts ooit voor Zebedeus een rode draad aan zijn bed knoopte, maar dat de beer inmiddels zelf als een rode draad door het oeuvre van de schrijver loopt. Mocht je merken dat je kinderen hun verwondering wat voelen uitdoven te midden van het schoolsere onderwijsaanbod in de middenbouw, organiseer dan je filosofiekring of een creatieve middag rondom deze beer en maak Zebedeus tot jullie – zelf nog volop zoekende – gids.
Zebedeus en het ganzenbord van Wisse
Koos Meinderts
Illustraties: Annette Fienieg
(Hoogland & Van Klaveren 2023, 128 pagina’s, € 17,50, leeftijd: middenbouw)
2 reacties